Mỹ âm thầm củng cố sự thống trị của đồng USD

Các quan chức cấp cao của Tổng thống Mỹ Trump đã triệu tập một loạt các cuộc họp với nhiều chuyên gia kể từ tháng 8-2025 để tìm hiểu cách thuyết phục nhiều quốc gia sử dụng đồng USD làm đồng tiền chính hoặc tiền tệ dự trữ. Một trong số đó là nhắm vào các nền kinh tế mới nổi đang gặp khó khăn.

Thách thức từ Trung Quốc

Tờ Financial Times ngày 2-11 đưa tin các quan chức Bộ Tài chính, Nhà Trắng và Hội đồng Cố vấn kinh tế của Tổng thống Donald Trump đã tổ chức nhiều cuộc họp với các chuyên gia bên ngoài, trong đó có ông Steve Hanke - một nhà kinh tế học của Đại học Johns Hopkins nổi tiếng với công trình nghiên cứu về tiền tệ.

Người phát ngôn Nhà Trắng xác nhận các cuộc gặp nhưng cho biết chính quyền vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng. Ông Hanke cho biết các cuộc thảo luận cho thấy Washington rất nghiêm túc về vấn đề này.

Theo phân tích của tổ chức tài chính J.P Morgan, có hai yếu tố làm xói mòn đồng USD. Đầu tiên là niềm tin vào kinh tế Mỹ bị lung lay, chẳng hạn sự phân cực trong chính quyền và các chính sách thuế của ông Trump khiến các nhà đầu tư hoang mang. Yếu tố thứ hai là sự thúc đẩy từ bên ngoài các đồng tiền thay thế.

"Về cơ bản, việc phi đô la hóa có thể thay đổi cán cân quyền lực giữa các quốc gia và có thể định hình lại nền kinh tế và thị trường toàn cầu", tổ chức này nhận định.

Vì vậy, Mỹ ngày càng lo ngại về nỗ lực phi đô la hóa của Trung Quốc, bao gồm việc thúc đẩy sử dụng đồng nhân dân tệ và các loại tiền tệ khác cho thương mại quốc tế. Điều này có thể làm làm suy yếu một trong những công cụ giá trị nhất và góp phần tạo nên sức ảnh hưởng của Mỹ trong các lĩnh vực từ thương mại đến ngoại giao.

Thời gian qua, bất chấp các đe dọa trừng phạt bằng thuế quan của ông Trump, Trung Quốc tiếp tục ký kết các thỏa thuận hoán đổi tiền tệ với các đối tác thương mại và thúc đẩy các giao dịch bằng nội tệ để hạn chế ảnh hưởng của đồng USD.

Gần đây nhất, Bắc Kinh đã mở rộng và tăng gấp đôi quy mô hạn mức hoán đổi tiền tệ với Hàn Quốc - điều mà các nhà phân tích coi là nhằm thúc đẩy đồng nhân dân tệ trên trường quốc tế và tạo ra dự trữ tài chính chống lại các lệnh trừng phạt của phương Tây. 

Hơn nữa, Trung Quốc cũng đã mở rộng giao dịch dầu khí bằng nhân dân tệ với Nga và vùng Vịnh - một động thái có thể làm suy yếu vị thế thống trị của đồng USD trong định giá năng lượng thế giới. Dữ liệu của Ngân hàng Thanh toán quốc tế cho thấy đồng nhân dân tệ chiếm hơn 5% tổng giá trị thanh toán toàn cầu, mức cao nhất từ trước đến nay.

Nhắm vào các nền kinh tế đang gặp khó khăn

Ông Hanke cho rằng chính quyền Mỹ có thể triển khai chính sách thúc đẩy đồng USD từ các quốc gia mới nổi, dễ bị tổn thương về tài chính như Argentina, Lebanon, Ghana, Pakistan, Ai Cập, Thổ Nhĩ Kỳ, Venezuela và Zimbabwe.

Đặc biệt, Argentina là một trọng tâm bởi nước này hiện đang phải đối mặt với một làn sóng bất ổn tiền tệ, với tỉ lệ lạm phát hàng năm vượt quá 200% vào đầu năm. Chiến thắng của chính quyền Tổng thống Javier Milei sau khi nhận 20 tỉ USD cứu trợ từ Mỹ sẽ mở đường cho nhiều cải cách kinh tế sắp tới của quốc gia Nam Mỹ này.

Nhà kinh tế học nổi tiếng Jay Newman cho rằng việc đô la hóa hoàn toàn nền kinh tế Argentina có thể "phá vỡ chu kỳ" phá giá liên tục và dòng vốn tháo chạy ồ ạt. "Nếu không, mỗi khi đưa USD vào nền kinh tế, chúng sẽ bị hút sạch bởi những người có tài khoản ngân hàng nước ngoài", ông nói. 

Tuy nhiên, các ý kiến lo ngại, chẳng hạn như Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), cảnh báo rằng sự sốt sắng đô la hóa có thể khiến kinh tế các nước nhỏ này chậm do bị ràng buộc bởi chính sách tiền tệ của Mỹ.

Bên cạnh tiền giấy, ông Hanke cho biết chính quyền đồng thời cũng thúc đẩy việc sử dụng rộng rãi hơn các stablecoin (tiền số gắn với tiền pháp định) gắn liền với đồng USD. Washington coi các đồng tiền số ổn định này và các hệ thống thanh toán dựa trên blockchain là một công cụ hiện đại để đảm bảo vị thế của USD.

Hồi tháng 7-2025, ông Trump đã ký ban hành đạo luật Genius Act quản lý các tiền số neo cố định theo giá tiền pháp định. Đạo luật mở đường cho việc thanh toán và chuyển tài sản số, tuy nhiên phải gắn liền với tài sản thanh khoản cao như USD hay trái phiếu Chính phủ Mỹ ngắn hạn. "Việc này có lợi cho cả đồng USD và đất nước chúng ta", nhà lãnh đạo Mỹ
nói khi đó.