Diễn biến trái quy luật khiến điện dư thừa, đồng loạt giảm cả thủy điện, điện gió, điện than

Theo Công ty Vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia, việc vận hành năm 2025 là sự biến động trái quy luật của thời tiết.

Thừa điện nhưng lại xuất hiện đỉnh nhọn của phụ tải

Thông thường, giai đoạn tháng 10 - 11 hằng năm là thời điểm các hồ thủy điện chuyển sang giai đoạn tích nước để chuẩn bị cho mùa khô năm sau, và thường ít các hiện tượng thời tiết cực đoan, mưa lũ.

Thực tế vận hành năm nay cho thấy trái ngược khi nhiều cơn bão lớn xuất hiện liên tiếp, cùng các hình thái thời tiết cực đoan, gây ảnh hưởng đến vận hành hệ thống điện. Nhu cầu tiêu thụ điện mặc dù duy trì mức thấp, nhưng hình dáng biểu đồ phụ tải lại xuất hiện đỉnh nhọn và tăng nhanh từ 17h45 - 18h hằng ngày.

Điều này dẫn tới chênh lệch giữa phụ tải miền Bắc vào thấp điểm đêm và cao điểm tối có thể lên tới 10.000 - 11.500 MW. Riêng khung giờ cao điểm có thể tăng/giảm 2.500 - 2.800 MW trong vòng 30 - 40 phút.

Số lượng các hồ chứa xả điều tiết vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao. Đầu tháng 11-2025, có 82 - 91/122 hồ xả, tổng công suất 15.940 - 17.040 MW (trên tổng số 19.600 MW toàn hệ thống).

Các hồ lớn khu vực miền Bắc đã phải mở cửa xả trở lại như Sơn La, Hòa Bình, Lai Châu, trong khi tổng công suất các hồ thủy điện dãy Sông Đà là gần 5.760 MW.

Nguồn năng lượng tái tạo biến động mạnh, công suất nguồn điện gió tăng cao khi bão ảnh hưởng, phát gần 3.400 - 4.000 MW, tăng 3-4 lần.

Để đảm bảo đủ công suất đáp ứng phủ tải đỉnh cao điểm 18h, NSMO cho rằng cần thiết phải duy trì huy động các tổ máy nhiệt điện than. Nhà máy điện BOT phải huy động để đảm bảo cam kết bao tiêu với hơn 4.000 MW.

Cắt giảm đồng đều các hệ thống điện không phân biệt đối xử

Với mục tiêu vận hành hệ thống điện an toàn, ổn định và tin cậy, đơn vị vận hành hệ thống điện quốc gia đã ngừng dự phòng gần 3.000 MW nhiệt điện than miền Bắc. Nhiều tổ máy tua bin khí nội địa và LNG được ngừng hoặc khởi động để đáp ứng công suất đỉnh cao điểm tối. Tối đa khả năng truyền tải trên các đường dây liên kết để giải tỏa công suất nguồn điện.

Dù vậy, NSMO cho rằng với những ràng buộc kỹ thuật như trên, việc duy trì phương thức vận hành này trong thời gian dài là không khả thi, bởi không chỉ làm giảm tuổi thọ thiết bị mà còn tiềm ẩn nguy cơ phát sinh sự cố, ảnh hưởng đến an toàn, ổn định của toàn hệ thống điện.

Cơ quan điều độ cho hay dù thực hiện nhiều biện pháp nhưng hệ thống vẫn ở trạng thái thừa nguồn cả thấp điểm đêm và thấp điểm trưa. Vì vậy, NSMO bắt buộc phải điều chỉnh huy động các nhà máy điện, giảm đồng đều giữa các loại hình nguồn năng lượng tái tạo và các nguồn thủy điện đang xả khi lượng công suất dư thừa lớn.

Việc giảm huy động công suất là giải pháp kỹ thuật bắt buộc để đảm bảo hệ thống điện vận hành an toàn, ổn định, liên tục và duy trì tần số, điện áp trong giới hạn cho phép cũng như đảm bảo an toàn cho các tổ máy, thực hiện dựa trên các tính toán kỹ thuật, đảm bảo nguyên tắc công bằng, minh bạch và không phân biệt đối xử giữa các đơn vị.